NOS Nieuws••Aangepast
De koepel van slachthuizen dreigt met disciplinaire maatregelen als leden onterecht hun personeel op staande voet ontslaan. Dat laat de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) weten in reactie op een kritische publicatie van de Nederlandse Arbeidsinspectie over uitzendbureaus in de vleesindustrie.
De inspectie concludeert dat duizenden uitzendkrachten afgelopen jaren waarschijnlijk ten onrechte op staande voet zijn ontslagen. Het gaat met name om arbeidsmigranten. Zij werkten bij drie verschillende uitzendbureaus die personeel uitleenden aan slachterijen en die op grote schaal misbruik maken van deze zeldzame manier van ontslaan.
De uitzendkrachten lopen hierdoor een werkeloosheidsuitkering mis, kunnen vaak fluiten naar achterstallig loon of vakantiegeld en verliezen in sommige gevallen ook nog hun woonplek, die geregeld wordt door de werkgever.
Per ontslag kan dat een werkgever tot honderden euro’s schelen. De arbeidsinspectie schat het financiële voordeel voor de drie bedrijven in 2020, 2021, 2022 op een bedrag tussen de 1 tot 5 miljoen euro.
Opvallende uitschieters
Koepelorganisatie COV gaat naar aanleiding van de berichtgeving van de inspectie navraag doen onder de leden naar het gebruik van ontslag op staande voet. “Ontslag op onjuiste gronden is onacceptabel”, laat een woordvoerder weten. “Wanneer het COV-leden betreft, leidt het tot disciplinaire maatregelen.” Ook uitzendbureaus die personeel uitlenen aan vleesverwerkers kunnen lid zijn van de koepel.
De inspectie kwam het misbruik op het spoor bij een onderzoek naar één uitzendbureau. Daar viel een hoog percentage ontslag op staande voet op in de boekhouding. Vervolgens heeft de inspectie breder gekeken en dertien uitzendbureaus onderzocht.
Bij drie daarvan zagen ze opvallende uitschieters. Bij twee is zo’n 80 procent van de ontslagen op staande voet, terwijl het bij een gemiddeld bedrijf rond de 1 procent ligt. Daarnaast namen de uitzendbureaus ook mensen weer in dienst, wat bij ontslag op staande voet zeer ongebruikelijk is.
Moeilijk aan te pakken
Hulporganisaties zijn blij met het inspectieonderzoek. “Wij zien de verhalen van de arbeidsmigranten, over de slechte huisvestiging, over loon dat ze niet krijgen, of dat ze van de een op de andere dag op straat staan”, zegt programmacoördinator Eline Willemsen van FairWork, dat vormen van arbeidsuitbuiting en moderne slavernij bestrijdt. “Dit laat de andere kant zien, de constructies die de werkgevers gebruiken om hiermee weg te komen.”
De arbeidsinspectie kan namelijk weinig doen tegen de hausse aan ontslagen op staande voet bij de bedrijven. “Het is niet aan ons om te beoordelen of het terecht of onterecht is”, zegt een woordvoerder van de inspectie. “Dat is aan de rechter.”
Alleen bij ernstige overtredingen zoals diefstal of dronkenschap op de werkvloer mag een baas zijn werknemer op staande voet ontslaan. Maar de arbeidsmigranten weten vaak niet dat ze zo’n ontslag kunnen aanvechten bij de rechter.
‘Erger dan erg’
“De aanzienlijke aantallen in alleen al deze drie gevallen maken dat het wenselijk is om maatregelen te nemen”, schrijft de inspectie in het rapport. “Voorkomen zou moeten worden dat uitzendbureaus die op deze wijze handelen, actief kunnen zijn op de markt.”
Minister Van Gennip van Sociale Zaken is het daarmee eens. Zij noemt de praktijken “erger dan erg.” Binnen twee weken wil ze harde afspraken maken met de sector over de arbeidsomstandigheden.
Verbod op uitzendbureaus
Daarnaast ligt er een wetsvoorstel klaar dat uitkomst moet bieden. Het idee van de wet is dat uitzendbureaus vanaf 2027 goedgekeurd moeten worden. Als ze dat niet zijn mogen ze niet actief zijn in Nederland. Het ministerie denkt dat ook dit soort constructies aangepakt kunnen worden met deze wet.
Maar ngo’s als FairWork hebben daar minder vertrouwen in. “We hopen dat het inderdaad de controle versterkt, maar het is de vraag of het echt waterdicht wordt”, zegt Willemsen.
In een rapport schetsen de organisaties daarom een paar opties voor extra maatregelen. “In Duitsland hebben ze sinds 2021 een verbod op uitzendbureaus in de vleessector”, zegt Willemsen. “Dan tackel je gelijk het hele probleem van malafide uitzendbureaus.”
