Grote verandering van Googles zoekmachine op komst, met veel AI

• Nando Kasteleijn

  redacteur Tech

Google gaat een van de bekendste en meest waardevolle stukjes internet op de schop gooien: z’n eigen zoekmachine. Wat ooit begon als een pagina met tien linkjes is in de loop der jaren veranderd in een plek waar je – zonder door te klikken naar een website – steeds meer informatie krijgt.

Dit jaar zet het bedrijf een nieuwe grote stap, met een centrale rol voor AI (kunstmatige intelligentie). In de VS zijn de veranderingen direct zichtbaar, andere landen volgen later dit jaar. Wanneer Nederland aan de beurt is, is nog niet duidelijk. Voor de jaarwisseling moeten in ieder geval een miljard mensen er toegang toe hebben.

De belangen voor Google zijn enorm. Het verdient jaarlijks vele tientallen miljarden euro’s aan de advertenties die worden getoond bij zoekresultaten. Grote veranderingen aanbrengen aan wat gebruikers zien, kan vergaande gevolgen hebben. Tegelijkertijd heeft de opkomst van generatieve AI, met ChatGPT voorop, laten zien dat de toekomst van zoeken er anders uitziet.

Het bedrijf is een jaar bezig geweest om de veranderingen vorm te geven. Het maakt hiervoor gebruik van zijn AI-technologie die Gemini heet.

Het techbedrijf kan op het vlak van AI-ontwikkelingen ook wel een succesje gebruiken. Het blunderde vorig jaar met een voorbeeld in een demonstratie, waardoor het aandeel op de beurs daalde, en eerder dit jaar moest het een afbeeldingengenerator pauzeren vanwege onjuiste historische weergaven. Google wil logischerwijs zo snel mogelijk af van het imago struikelend door de AI-race heen te gaan.

Stel dat je – dit is Googles eigen voorbeeld – de beste yogastudio’s in je stad zoekt. Je kunt in één opdracht meerdere zoekvragen stoppen: wat is de beste, wat hebben ze te bieden en hoe zit het met de loopafstand vanaf een bepaalde wijk? Vervolgens wordt dit allemaal weergegeven in één overzicht, zonder dat je op een link hoeft te klikken. Dit noemt het bedrijf ‘AI Overviews’. Van generatieve AI is bekend dat het veel foutjes maakt, het is afwachten in hoeverre Google dat weet te voorkomen.

“Onderzoek dat anders minuten of zelfs uren had geduurd, kan Google nu in seconden voor je uitvoeren”, zei Liz Reid, die bij de techgigant verantwoordelijk is voor de zoekmachine, tijdens de presentatie vanavond op de jaarlijkse ontwikkelaarsconferentie. Het bedrijf hoopt dus dat gebruikers de zoekmachine inzetten in plaats van dat ze zelf informatie opzoeken en bij elkaar brengen.

Een andere in het oog springende optie is dat je via Google Lens (een beeldherkenningsfunctie) een video kunt opnemen en daarin kunt vragen – letterlijk door te praten – wat iets is en hoe het werkt.

Niet letterlijk élke zoekresultaat krijgt zo’n met AI gemaakt overzicht, zegt Reid tegen The Verge. In hoeveel gevallen dit gaat gebeuren, is vooralsnog onduidelijk. “Als je gewoon wil navigeren naar een url, je zoekt op Walmart (een Amerikaanse supermarkt, red.) en je wil naar Walmart.com, dan heeft het weinig zin om AI toe te voegen.” Het moet vooral worden gebruikt bij wat ze “complete situaties” noemt, waar je voorheen Google misschien wel helemaal niet voor gebruikte.

Wat onmiddellijk duidelijk is, is dat wat Google vandaag aankondigt grote gevolgen kan hebben. Een flink deel van het web is de afgelopen decennia vormgegeven zodat Google het goed begrijpt. Anders gezegd: Google kan een site maken of breken. Goed vindbaar zijn via de zoekmachine is essentieel. Een bureau dat merken helpt zichtbaar te worden, heeft volgens Bloomberg berekend dat door deze veranderingen mogelijk een kwart van het internetverkeer via Google zal verdwijnen.

De praktijk moet uitwijzen of dat ook daadwerkelijk zo is. In de voorbeelden die de zoekgigant toont, is namelijk nog wel een rol weggelegd voor websites – met name voor informatie op detailniveau.

Google is met afstand de belangrijkste zoekmachine wereldwijd. Jarenlang was die positie onbetwist. Tot de komst van ChatGPT, die duidelijk maakte dat de manier van zoeken wel eens heel anders kan worden. Microsoft hoopte daar – via een samenwerking met ChatGPT’s maker OpenAI – van te profiteren. Zonder veel succes tot nu toe.

Het laat zien dat Googles positie op de zoekmarkt heel stevig is. Dat komt ook omdat het elk jaar vele miljarden euro’s betaalt aan Samsung en Apple om de standaard zoekmachine te zijn op de honderden miljoenen apparaten van de twee bedrijven.